donderdag 9 augustus 2012

Over GAS-boetes & l'image de la femme dans la rue


Het moet gezegd, Sofie Peeters doet wat ze kan om de nodige nuance aan te brengen aan haar docu 'Femme de la rue'. Toch blijft in berichtgeving het etiket 'seksist' stevig vastgenaaid in de kraag van de gestereotypeerde 'werkloze rondhangallochtoon'. Het in de docu aan de kaak gestelde seksisme vertaalt zich bovendien tot nog toe uitsluitend in een repressieve politieke vuist.

Burgemeesters van Vlaamse dorpen verkondigen graag op tv en in kranten dat GAS-boetes een einde zullen stellen aan de straatplaag waar zoveel vrouwen mee geconfronteerd worden; ter bescherming van onze vrouwen, dochters, zusters en moeders. Daarmee lijkt de kous af te zijn.
Bart Somers in Terzake: "We moeten hier een harde vuist tegen maken en nultolerantie tegen voeren".
Ogen dicht en GAS geven
Deze beleidsmatige repliek mag dan wel een godsgeschenk zijn voor sommige politici in pro-verkiezingskomkommertijd, de effectiviteit ervan roept vragen op.
 
Vooreerst kan de vraag gesteld worden naar de doeltreffendheid van de maatregel binnen zijn eigen beperkte kader. Wat is een 'seksistische commentaar'? Hoe zal die precies beboet worden? Loopt elke vrouw vanaf nu met een bandrecorder of camera over straat, worden massaal lokagentes ingezet (wat bv. in Mechelen reeds gebeurt), of worden overtreders gevraagd hun beledigingen in het bijzijn van meneer de agent te herhalen? Enkele daders zullen een boete oplopen, zeker. Of dit een gepaste aanpak is om het symptomatisch gedrag te doen ophouden én of vrouwen zich op deze manier veiliger voelen op straat, is zeer de vraag. Daarnaast is ook duidelijk dat agenten niet in villabuurten zullen patrouilleren. Statistieken gaan zo de stereotypering opnieuw versterken, en de verrechtsing van de maatschappij verder in de hand werken. Erg emancipatorisch is het ook niet, een 'feministische' maatregel top-down op te leggen zonder overleg met vrouwenbewegingen die al ettelijke tijd dit thema op de agenda hebben staan en over heel wat kennis beschikken.



Duidelijk is dat verder nadenken over een doeltreffende aanpak van het 'alledaagse seksisme' nodig is. Daarnaast is het ook nuttig een licht te werpen op een breder kader, dat in de docu terloopse aandacht krijgt en in de media graag over het hoofd wordt gezien.



Niet alleen de tak
Dergelijke restrictieve aanpak miskent naast de verscheidenheid aan daders ook de fundamentele aard van het aan de kaak gestelde seksisme. Seksisme is immers meer dan de loutere optelsom van het gedrag van individuen. Het is een complex structureel gegeven, dat zich in bijna alle facetten van de maatschappij diep heeft ingenesteld. Laat hierbij wel duidelijk wezen dat het systeem van seksisme geen excuus kan vormen voor de beoefenaars ervan. Zelfs al is het menselijk gedrag deels gestuurd door allerlei maatschappelijke processen, we hebben nog steeds vrije wil en dus een keuze. Verbale en non-verbale uitingen van seksisme zijn niet de 'schuld' van de maatschappij, al zeker niet van vrouwen, maar van de individuen die dergelijk ontoelaatbaar gedrag vertonen.

Dit neemt echter niet weg dat het probleem ook aan de wortel uitgetrokken moet worden. Het aanpakken van seksistische uitlatingen op straat kan maar grondig gebeuren als naast de daders ook het vrouwbeeld op straat onder handen genomen wordt. Dit vrouwbeeld is een erg zichtbare uiting van voormelde processen, en versterkt ze. Het is zoals de documentaire hekelt inderdaad zo dat op elke hoek van de straat en in winkeletalages reclame een laakbaar vrouwbeeld opdringt. Dat deze maatschappij niet vrouwvriendelijk is, is een gegeven. Het uitgedragen vrouwbeeld is al te vaak problematisch.



Femme dans la pub
Reclamemakers maken gretig gebruik van het sex sells-adagio en het droeve arsenaal aan genderstereotypen. In tv-reeksen, spelletjesshows, films en reclamespots zijn vrouwen secretaresses in plaats van CEO's, verpleegsters in plaats van dokters, echtgenotes, dochters en moeders in plaats van autonome individuen, achtergrond en decoratie,... en versterken ze de heersende niet zo fraaie m/v-stereotypen. Dit vormt geen verantwoording voor seksistisch gedrag. Maar het maakt wél duidelijk dat aan deze beeldvorming iets moet veranderen. 


Mediamakers worden – doorgaans – niet als uitschot gestereotypeerd, en blijven in het hele op gang gekomen debat netjes buiten schot. Het is dan ook een stuk comfortabeler een ander met de vinger te wijzen dan de hand in eigen boezem te steken. De sector reguleert zichzelf, wordt wel eens gezegd. Wel, op vlak van reclame bestaat effectief een zelfdisciplinerend orgaan, de Jury voor Ethische Praktijken (JEP), met als taak te waken over het correcte en eerlijke karakter van de reclameboodschappen ten aanzien van het publiek. Gezien dit orgaan louter een adviserende bevoegdheid heeft en niet over uitvoeringsmiddelen beschikt, kunnen reclamemakers hun eigen ethische regels vrolijk met voeten treden (dat ze dit ook doen, is bv. hier te merken).

De docu van Sofie Peeters kan een prima opportuniteit voor beleidsmakers vormen om verder te gaan dan een aanpak van daders die zijn doel grotendeels voorbijschiet, en om ook media en reclamesector duchtig te sensibiliseren en desnoods te reguleren. Verdere reflectie en actie mogen niet uitblijven.

 

Geen opmerkingen:

Een reactie posten